Strateški ciljevi održivog korišćenja šuma usmereni su ka očuvanju i unapređenju stanja u šumama i na razvoj šumarstva kao privredne oblasti

Šume predstavljaju jedan od najsloženijih ekosistema na zemlji i dragoceni prirodni resurs od izuzetnog ekonomskog značaja za čoveka. Njihovo preterano korišćenje dovelo je do konstantnog smanjivanja površina pod šumom i do degradacije životne sredine. Zaustavljanje ovog procesa i primena strategije racionalnog i mudrog upravljanja šumama, jedan je od preduslova zdrave životne sredine i borbe za opstanak Planete.

Jedan od prioriteta evropskog partnerstva je primena koncepta održivog razvoja. Neke od mogućnosti koje se šumarskom sektoru pružaju primenom održivog gazdovanja šumama su:
– mogućnost korišćenja stranih investicija i domaćih fondova;
– uspostavljanje sistema održivog upravljanja šumama u skladu sa potencijalom;
– smanjivanje pritiska na šume koncentrisanim sečama;
– uvećanje stepena šumovitosti;
– uvećanje brojnosti i kvaliteta divljači.

Imajući u vidu  predhodno iznete činjenice strateški okviri i ciljevi šumarske politike Srbije su sledeći:

– očuvanje i unapređivanje stanja šuma i razvoj šumarstva kao privredne oblasti;
– povećanje doprinosa šumarskog sektora ekonomskom i društvenom razvoju Republike Srbije;
– razvoj i održavanje sistema zaštite i unapređivanja šuma u zaštićenim prirodnim dobrima, zasnovanog na realnoj valorizaciji ekonomskih, ekoloških, socijalnih i kulturnih funkcija šuma, a u skladu sa Nacionalnom strategijom održivog razvoja;
– očuvanje, realno unapređivanje, održivo korišćenje i valorizacija biološke raznovrsnosti šumskih ekosistema;
– očuvanje, unapređivanje, održivo korišćenje i valorizacija zaštitnih i socijalnih funkcija šuma;
– obezbeđivanje održivog razvoja i profitabilnosti državnog šumarskog sektora uzimajući u obzir ekološke i socijalne zahteve, kao i stvaranje najveće moguće dodatne vrednosti proizvoda šuma;
– stvaranje efikasnog sistema podrške privatnim vlasnicima šuma radi zadovoljenja ličnih i opštih interesa, kao i ostvarivanja ciljeva održivog gazdovanja šumama;
– odgovarajućim merama gazdovanja šumama obezbeđivanje uslova za gazdovanje populacijama životinjskog sveta (divljači) da bi se očuvao njihov genetski potencijal, brojnost i kvalitet i omogućila kontrola upravljanja populacijama divljači;
– stvaranje održivog i ekonomski efikasnog sektora drvne industrije koji će biti konkurentan na svetskom tržištu i time doprinositi unapređivanju sektora šumarstva, zaštiti životne sredine i razvoju domaće privrede;
– obrazovanje odgovarajućih stručnih kadrova za sektor šumarstva, koji će biti u stanju da efikasno ispunjavaju zadatke usmerene na održivo gazdovanje šumskim resursima i koji će biti u mogućnosti da aktivno učestvuju u razvoju ekološke svesti građana Srbije;
– podsticanje primenjenih multidisciplinarnih istraživanja, razvoj tehnologija i unapređivanje kapaciteta u istraživačkim institucijama u šumarstvu;
– uspostavljanje i održavanje mehanizama za efikasno prikupljanje, čuvanje, analizu i efikasnu razmenu informacija unutar sektora šumarstva i između ostalih sektora, kao i podizanje nivoa svesti najšire javnosti o važnosti šuma i šumarstva za društvo u celini uz aktivno učešće svih interesnih grupa;
– uspostavljanje i jačanje međunarodne saradnje u svim aspektima šumarstva i srodnim oblastima radi uključivanja u aktivnosti vezane za šume i šumarstvo na globalnom i regionalnom nivou.

U Srbiji je u okviru dosadašnjih radova na sastojinskoj inventuri šuma, započetih još sredinom XIX veka, registrovano 72 vrsta drveća, od kojih su 21 alohtone vrste. Pri tom, neosporna je činjenica da alohtone vrste u ukupnom šumskom fondu državnih šuma učestvuju sa 1,9% po zapremini, što se na nacionalnom nivou može držati planski pod kontrolom. U isto vreme da se zaključiti da samo 11 vrsta drveća od evidentiranih 72 u državnim šumama Srbije čini gotovo 90% šumskog fonda po dubećoj zapremini. Tih 11 vrsta mogu se, bez većih ograničenja i bez većih negativnih uticaja na raznovrsnost, nesmetano planski koristiti i za komercijalne seče a to su: bukva, kitnjak, cer, lužnjak, obični grab, sladun, srebrna lipa, bagrem, crni bor, smrča i jela. Ovom spisku svakako treba dodati klonove topola. Ostale vrste drveća se, zbog svog neznatnog učešća, pre svega moraju čuvati i štiti, a tek potom vrlo kontrolisano i ograničeno koristiti u klasičnom prinosnom smislu.Kada je u pitanju regeneracija šuma, može se reći da u odnosu na ukupan prostor Srbije podaci Nacionalne inventure šuma (2004-2008. god.) jasno ukazuju na prisutne promene i spontanost širenja površine pod šumom, posebno u privatnom posedu. Prema prvim pokazateljima može se očekivati uvećana šumovitost Srbije za 1-5% u odnosu na onu sa kojom danas raspolažemo.

Kada se govori o ugroženim šumskim vrstama, prema IUCN kategorizaciji, vrste su kritično ugrožene ako postoji izuzetno visok rizik njihovog nestajanja u divljini u skoroj budućnosti. Planiranje gazdovanja šumama treba da bude usmereno na čuvanje, zaštitu i povećanje biodiverziteta na ekosistemskom, specijskom i nivou gena i, gde je to evidentno, na nivou predela. Analiza u pojedinostima pokazuje da su od ukupnog broja od 38 vrsta: 12 retke i ugrožene, 5 retke, 9 reliktne, 6 endemične i 6 pod rizikom. Odnos prema navedenim vrstama i staništima na kojima ih nalazimo, u planskom, a time i upravljačkom smislu, mora biti krajnje obazriv i odmeren u skladu sa pozicijom koju u socijalnom smislu zauzimaju u okviru konkretnih šumskih ekosistema. Njihov status mora biti utvrđen i zakonskim aktima kojima se u najširem obuhvatu određuje politika odnosa prema šumi i održivom korišćenju ukupnih potencijala šuma u šumskim područjima.

Površine pod šumama u svetu se ubrzano smanjuju. Tome doprinosi i proces globalnog zagrevanja Planete. Prema podacima UN, za poslenjih 15 godina šumske površine u svetu su se smanjile za više od trostruke površine Nemačke. Svetski dan šuma ustanovljen je kako bi se naglasila neophodnost mudrog upravljanja šumama i njihovog održivog korišćenja, upravo zbog njihove višestruke značajne uloge za čoveka, i za opstanak Planete u celini. Po obimu i ulozi u životnoj sredini, šume imaju veliki značaj. One su faktor stabilnosti klimatskih elemenata i pojava, i predstavljaju stabilizator klime sa velikim uticajem na celu sferu i stabilnost svih ekosistema. Takođe, šume su glavni regulator odnosa kiseonika i ugljen-dioksida u vazduhu, i učestvuju u prečišćavanju zagađenog vazduha, te su kao takve stekle epitet ”pluća biosfere”. Šume u najvećoj meri utiču na prečišćavanje vazduha od prašine i drugih čestica koje dospeju u atmosferu. Uticaj šuma na vodne resurse je veliki i kompleksan - šuma ima hidrološku i vodozaštitnu funkciju, i značajnu ulogu u sprečavanju poplava. One doprinose da se značajne količine vode zadrže u šumskoj prostirci i šumskom zemljištu, a odatle postepeno odlaze u vodene tokove. Šuma ima izuzetno pozitivan i kompleksan uticaj i na zemljište - poboljšavaju hranljivost zemljišta, odnosno doprinose povećanju njegove plodnosti. Svake godine šumska vegetacija vrati u tlo znatne količine mineralnih (hranljivih) materija u vidu organskih otpadaka koje čine lišće, četine, grančice, plodovi, koren i drugi delovi biljke i time humifikacijom utiče na fizička i hemijska svojstva zemljišta. Zaštitna funkcija šuma ogleda se i kroz sprečavanje erozije, klizišta i zabarivanja zemljišta, a naročito u sprečavanju eolske erozije. Šuma je stanište brojnim vrstama biljaka i životinja čiji opstanak i razvoj u značajnoj meri upravo zavisi od očuvanja šume.

Izvor:seminarski-diplomski.co.rs

Održivo korišćenje šuma u Srbiji