Planina Cer i spomen kompleks “Cerska bitka” na Terekišu zauzimaju posebno mesto u istoriji Srbije i identitetu srpskog naroda.

Planina Cer je smeštena u severozapadnoj Srbiji, oko 100 km jugozapadno od Beograda i 35 km od Šapca. Sa obronaka Cera se pruža prekrasan pogled na mačvansku ravnicu do Save i Drine i blago zatalasanu Pocerinu. Od Loznice se do Cera stiže preko Lešnice i Spomen kompleksa Cerskim junacima na Tekerišu. Sa planine Cer potiče legenda o caru Trojanu i njegovih pet kćeri – Kosani, Koviljki, Vidi i Soki, po kojima su nazvani gradovi Kosanin grad /na Ceru/, Koviljača, Vidin grad i Soko grad. Ostaci vojnog utvrđenja Trojanov grad iz 3. veka n.e. svedoče o moćnoj Rimskoj imperiji i njenoj vladavini. Arheološki lokalitet Konjuša potiče iz ranovizantijskog perioda – 5. i 6. vek. Utvrđenje je izgrađeno u vreme i posle varvarskih upada tokom 4. i 5. veka n.e., tj ponovnog utvrđivanja severne granice istočnog rimskog carstva Vizantije. Pretpostavlja se da je ranovizantijsko utvrđenje Konjuša preuzelo ulogu kontrole nad Savskom dolinom i Sremom, koju je u vreme Rimske imperije imao Trojanov grad. 

Na Ceru i danas postoje delovi rimskog puta iz 3. veka koji je išao vencem planine i povezivao je utvrđene kule Trojanov grad i Kosanin grad. Legenda takođe kaže da je iz ovih krajeva, iz sela Miloševa potekao Miloš Obilić, za koga narod veruje da je sagradio manastir Čokešinu, posvećen Rođenju presvete Bogorodice. U blizini manastira se 16.04.1804. godine odigrao boj na Čokešini, koji je čuveni nemački istoričar Leopold Ranke u svom delu „Srpska Revolucija” nazvao „Srpskim Termopilima”, a braću Nediće, koji su hrabro predvodili 300 srpskoh boraca – „Srpskim Leonidima”.

Potez Tekeriš – Vodice – Lipove vode – Trojanov grad – Kosanin grad i padine Cera predstavljaju jedinstvenu celinu na kojoj se i danas vide tragovi žestoke Cerske bitke.

Na spomeniku u Tekerišu na planini Cer stoji :”Vaša dela su besmrtna” i podseća na avgust 1914. godine, kada je srpska vojska izvojevala prvu savezničku pobedu u Velikom ratu tokom Cerske bitke. Cerski junaci su svojom hrabrošću i srpski generali i vojvode svojom ratnom veštinom pokazali tada svetskoj vojnoj velesili Austro-Ugarskoj kako se ratuje i kako se brani otadžbina. Spomenik na Tekerišu je napravljen od Cerskog granita, na vrhu spomenika je orao koji u kljunu drži lovorov venac, simbol moći i pobede. Srpsku vojsku je predvodio general Stepa Stepanović, koji je posle bitke zbog svoje genijalno-strateški vođene bitke dobio zvanje vojvode. Načelnik generalštaba vojvoda Radomir Putnik je potvrdio status jednog od najvećih vojnih stratega Evrope. General Bojović je bio prvi general u toku Prvog svetskog rata koji je ranjen jer se borio u prvim redovima sa svojim vojnicima. Vojvoda Živojin Mišić strateg i zamenik načelnika generalštaba napravio je prve odlučujuće vojne manevre koji su doveli do pobede na Ceru i danas se vojna strategija Cerske bitke izučava na prestižnim Vojnim Akademijama u svetu. Pored spomenika je i muzej, ispred koga ponosno stoje biste čuvenih srpskih vojvoda Radomira Putnika, Petra Bojovića, Stepe Stepanovića i Živojina Mišića. Najveće žrtve su podneli civili i vojnici, jer je na Ceru poginulo i ranjeno 17.000 srpskih junaka, a Austro-Ugarska je izgubila 23.000 vojnika. 

Planina Cer pruža posetiocima mogućnost za šetnju obeleženim planinarskim stazama koje vode do značajnih lokaliteta i turističkih znamenitosti Šapca i okoline: Spomen kosturnice u Tekerišu, podignute u čast palih srpskih ratnika u Cerskoj bici, avgusta 1914. godine, manastiri Radovašnica, Petkovica i Čokešina, spomen kosturnica u Mačvanskom Prnjavoru, koja svedoči o nezapamćenom stradanju civilnog stanovništva Mačve i Pocerine od besomučnih zločina i zverstava Austro-ugarske vojske. U toku Cerske operacije, od 12. do 24. avgusta 1914. godine, na području Šapca, Mačve i Pocerine ubijeno je 4.000 civila! Zločine koje je počinila Austrougarska vojska u Prnjavoru, pred svetsku javnost je detaljno izneo dr. Arčibald Rajs, profesor univerziteta u Lozani.

Na Ceru se nalazi planinarski dom Lipova voda koji posetiocima po veoma povoljnim uslovima pruža turističke usluge – smeštaj i ishranu. Ovde posetioci uspešno doživljavaju Uskršnju radionicu, radionicu za izradu suvenira, likovnu radionicu, pozorišnu predstav, Noć muzeja, Pocersko prelo i nezaboravno etno dvorište.

Izvor:panacomp.net

PRELEP POGLED SA PLANINE CER