Značaj pčela za proizvodnju hrane je nemerljiv, ali se ipak prema njima neretko neodgovorno postupa tako što se izlažu dejstvu pesticida, a njihova populacija na taj način uništava i ugrožava. Stoga je veoma važno ovladati mehanizmima koji će sprečiti da se ove pojave dešavaju a uz to, jednako je važno naučiti kako reagovati u situaciji kada se trovanje pčela ipak dogodi.

Ukoliko isped košnice pronađete veći broj mrtvih pčela, uzrok koji je doveo do pomora je najverovatnije trovanje pesticidom. Takođe, u ozbiljnijim slučajevima trovanja, unutar košnice se mogu zateći uginule odrasle pčele, kao i njihov podmladak, koji, usled izgladnelosti, smrzavanja odnosno pregrevanja nije mogao da preživi budući da odrasle pčele, usled trovanja i pomora, nisu bile u mogućnosti da regulišu temperaturu u košnici kao ni da nahrane svoj porod.

U slučaju da su u pčelinjaku većina ili sve košnice zahvaćene uginućem pčela, a kod preživelih jedinki su uočljivi znaci bolesti, poput usporenog kretanja, paralize, grčeva, reč je o trovanju većih razmera.

Uz to, sigurni znaci trovanja su i prisustvo mrtvih jedinki sa raširenim krilima pod neobičnim uglovima u odnosu na telo, napuštanje košnica od strane pčela hranilica, agresivnost kod preživelih jedinki kao i uginuće matice u periodu od najviše mesec dana.

Tretman trovanjem zahvaćenih košnica

Za početak, potrebno je košnice premestiti na sigurno mesto i ukloniti polen i med koji bi mogao biti kontaminiran. Zatim, dobro bi bilo ukloniti suvišne ramove kako bi društvu pčela u košnici bilo što toplije, kao i prihraniti društvo sa šećerom i vodom u odnosu 1:1, kako bi se kompenzovao nedostatak nektara usled smanjenog broja jedinki u košnici, a po potrebi obezbediti i polen ili supstitut polena kao hranu za preostale članove društva.

Ako je društvo desetkovano trovanjem, prenošenje podmladka i zdravih odraslih jedinki iz drugih košnica takođe bi bilo neophodna mera.

Uzorkovanje i analize

Prilikom utvrđivanja uzroka trovanja pčela nekom od hemikalija, treba imati na umu da ovi insekti mogu da prelete rastojanja i do 5 km udaljenosti te da ne mora da znači da je uzrok problema u neposrednoj blizini pčelinjaka.

Za otkrivanje tačnog uzroka trovanja neophodno je izvršiti odgovarajuće analize. Uzorci koji se šalju na ispitivanje mogu se uzeti u vidu mrtvih jedinki pčela unutar košnice, mrtvih pčela i delova saća izvan košnice ili kao bris uzet sa  spoljašnje površine košnice. Bris se uzima u situacijama kada se osnovano sumnja da je hemikalija došla u direktan kontakt sa košnicom, kao u slučajevima prskanja biljaka iz vazduha, dok su druga dva metoda uzorkovanja primenljiva na sve situacije u vezi sa trovanjem.

Kako bi uzeti uzorci mogli biti adekvatno laboratorijski ispitani, postupak je potrebno obaviti uz poštovanje određenih higijenskih pravila. Naime, mrtve pčele se smeju uzimati samo sterilnim rukavicama a saće se sme seći samo sterilnim nožem. Bris sa spoljašnje površine košnice uzima se čistom tkaninom ili uz pomoć pamučnih tufera odnosno vate.

Svi uzorci trebalo bi da se čuvaju u sterilnim teglama za uzorkovanje, iste vrste kao one u kojima pčelari već uobičajeno šalju med na laboratorijska ispitivanja. Ukoliko ovakve tegle nisu dostupne, uzorci se mogu slati u bilo kojoj staklenoj ili plastičnoj posudi koja može da se vakumira.

Uzorci bi odmah nakon uzimanja trebalo da budu zamrznuti kako bi se sprečilo raspadanje materije odnosno isparavanje hemijskih ostataka. Kod uzorkovanja mrtvih pčela, potrebno je obezbediti 25-40 komada po uzorku, a kod uzorkovanja delova saća, neophodno je iseći komade u razmeri od minimum 10x10 cm. Sa druge strane, ukoliko se na analizu šalje bris, površina koja se uzorkuje trebalo bi da bude minimum 20x20 cm.

Agroinfo.rs

Šta preduzeti ako pčele pokazuju simptome trovanja pesticidima?