O šumovitosti Srbije postoje podaci iz najranijeg perioda, o bogatstvu i šarolikosti srpskih šuma pisao je veliki broj autora.

Zapažanja savremenika iz prošlih vekova i zapisi putnika kroz Srbiju :

Vihelem Tirski, 1168. godine

"Srbija je brdovit, šumovit i neprohodan kraj"

Konstantin Juriček, 1923 godine na osnovu vizantijskih izvora piše :

"Guste šume balkanskog poluostrva omogućile su naseljavanje i trajni boravak srpskim plemenima a te iste šume zadavale su velike muke krstašima".

Harun 1888. godine

Na svom putu od Soluna do Splita prošao je kroz Srbiju i u svom zapisu kaže :

"Sloveni imaju kuće od drveta a šume im predstavljaju veliko bogatstvo i podmiruju im najraznovrsnije potrebe."

Putujući kroz Srbiju, Lemartin je zabeležio sledeće :

Lamartin, 1836. godine.

"Posle Niša ulazi se u lep predeo planina, okićen gustim šumama Srbije. Te divlje šume pružaju se svuda u nedogled, ostavljajući samo mesta za vijuganje jednog širokog druma.

Čitavih sedam dana mi putujemo kroz taj veličanstveni i večiti hlad, ne videći ništa drugo do beskrajnih redova ogromnih visokih bukovih stabala, talasa lišća koje vetar njiše, brdske i planinske doline jednoliko obrasle stoletnim hrastovima.

Prolazeći kroz tu veličanstvenu prirodu gde za vreme tolikih dana hoda oko vidi, ma na koju stranu da pogleda, samo jednoliko i mračno njihanje lišća hrastovog drveća što prekriva doline i planine, praveći  jedan okean od lišća ...; silazeći tako s vremena na vreme u duboke klance gde tutnji reka, gde se šuma malo sklanja da ostavi nešto mesta razuđenom polju, po kojoj lepoj novoj drvenoj kući... meni se činilo da sam usred šuma Severne Amerike."

Sa jačanjem srednjevekovne Srpske države dolazi do narušavanja šumskog pokrivača što je naročito bilo izraženo u trinaestom veku.

O tome Jiriček piše :

"Krčenjem šuma uz surove planine pojavile su se mnoge plodne ravnice a ogromne šume se preradiše podizanjem mnogobrojnih manastira i sela."

"Kroz ceo trinaesti i četnaesti vek jasno se zapaža kako Srbi intenzivno naseljavaju novostvorene ravnice".

U ovome su se naročito isticali rudari Sasi, kojima car Dušan zabranjuje dalje krčenje sa ciljem da se šuma prirodnim putem obnovi.

Nakon pada srednje vekovne Srpske države dolazi do masovnih migracija stanovništva u severnije krajeve koji nisu bili pod Turcima. U opusteloj Srbiji kroz naredna četiri veka šume se obnavljaju.
 
O obnovljenim šumama govore i toponimi nastali u tom periodu kao što su Mezaja i Šumadija koji u osnovi svojih reči imaju reč šuma.

Nazivi mnogih mesta govore o šumovitosti Srbije: Bučije, Vrbolo, Bukovik, Leskovac, Međulužje, Šume, Šumarice, Žirovnica, Cerovac, Šumatovac, Lipljan, Drenova, Bukulja, Ivlje, Ivanje, Brezovica, Grabovica, Glogovac, Rujevica, Brekovac, Brekovo, Brestović, Brekovac, Jasenica, Jasenovac, Javorica, Klenovac, Jelica, Jelovica, Tisovica, Borak, Klekovica, Jablanica... i mnoga duga mesta.

U analizi imena naseljenih mesta u Srbiji koja je izvršena polazeći od registra mesta došlo je do rezultata da je u Srbiji svako deseto naseljeno mesto dobilo ime po šumi ili drveću.

Statistika : (imena najviše vode poreklo od )

Hrastova oko 17 %

Divljih i pitomih voćki oko 15 %

Vrbi i topola oko 10%

Drena  oko 5%

Leske oko 5%

Bukva oko 5%

Lipe oko 4%

Na osnovu brojnih izvora može se utvrditi da je Srbija bila prava šumska oblast u periodu vladavine Turaka, kada je zabeležena i njena najslabija naseljenost.

U XIV veku i kasnije kroz Srbiju su prošli Gijom Adam, Matija Vilani, Stepan Gerlak, Levin Rim, De He Džon Burburi, ledi Montegijeva, Sen Prist i mnogi putnici koji su ostavili puno zapisa o šumama Srbije.

Matija Vilani

"Raške planine kod Rudnika su prirodna šumska utvrđenja, kamo za Srbima niko nije mogao ići"

Sen Prist 1767. godine

"........ Sve vas podseća na zemlju kakva je izgledala posle stvaranja "

La Martin

" Svako od ovih drveta je po jedan Srbin. Seći hrastove to znači ubijati Ijude.

U Srbijii drveta i ljudi su prijatelji."

Vajngarten 1820. godine

" Zemlja čija mnogo brojna uzvišenja sa svojom šumovitošću i sa svojim vrhovima pod šumom šire oko sebe stalno vlažnu atmosferu punu magle i kiše. Ima mnogo potoka i izvora koji se brzo skupljaju u značajne vode "

Kunibert

".....Rodna godina žirom bila je za Srbiju velika sreća ...."

Ami Bue

" Svinje žive na hiljade, leti i zimi, u hrastovitim šumama, tako da ni sami vlasnici ne znaju koliko ih imaju. Srbija je jako bogata zemlja"

Vuk Karadžić,

" ... Srbija ..... sva je osim ravnica zarasla u šumi, po najvišem rastu bukove, potom grabove, leskove, lipove, klekove, brezove šume"

OtoPirih 1829 godine

"Cela Srbija je tako bogata šumama da drvo nema nikakve vrednosti..."

Kester, 1832 godine

"Reke u Srbiji nisu plovne jer su pune stabala a obale su obrasle visokim drvećem i šipragom".

De Boa-le-Kont 1837 godine.

"... Prostrane hrastove šume koje se šire po zemlji glavna su grana javnog bogatstva ali samo drvo ostaje bez vrednosti pošto se nema čime izneti, te se neprestano viđa paljenje šuma kao način kojim se čini mesta plugu, a tako propadaju drva i iščezavaju šume "
 
Ami Bue 1840 godine.

"To je neprekidna šuma hrastova, u kojoj ima mesta ili dolina obešumljenih rukom čovečijom. Uopšte mogu se predeli koje pruža centralna Srbija uporediti sa onima koje imaju šumoviti Ardeni "

Josif Pančić 1869. godine

"Gledajući sa Koponika većinu zapada zauzima naša Srbija, koja nam se sa ovog uzvišenog mesta predstavlja gotovo skroz pokrivena gustom šumom gde samo oštro oko može da raspozna manja zelenila."

Predeli Srbije pred kraj XIX veka sa potpuno uništenom vegetacijom...

Drastično smanjenje šuma ide do kraja Drugog Svetskog Rata kao posledica podizanja naselja, objekata domaćinstva, za potrebe istih, ishranu stoke i prodaje drveta.

Posle oslobođenja nastaju velike promene. Srbija se postepeno i brzo industrijalizuje. Industrija privlači seosko stanovništvo i napuštaju se poljoprivredne površine. Međutim obnavljanje šuma je spori proces koji je neprimetan zbog njene stalne upotrebe.

Obnavljanje šuma na ogolelim padinama nakon migracije seoskog stanovništva u procesu industrijalizacije je sporo i nedovoljno

Danas je Srbija van svojih pokrajina, ako se uporedi sa mnogim zemljama Evropske Unije, jedna od najsiromašnijih zemalja jer očuvane šume pokrivaju samo oko jedne petine njene teritorije. To znači da su za samo dva Ijudska veka u Srbiji posečene šume sa oko 60% njene teritorije - dakle više od polovine njenih šuma.

U Srbiji se u poslednjih dvadeset godina malo vodilo računa o šumama, sve što nam se desilo u ekonomskom i političkom smislu uticalo je da u velikoj meri oštetimo, totalno uništimo i bez neke strategije sačuvamo preostala šumska gazdinstva.

Drvene kuće i površine pod šumama koje su ostale a o kojima su pisali mnogi putopisci čak pre jedanaest vekova na putu kroz Srbiju trebamo da sačuvamo i cenimo.

Zato su neophodni novi i strožiji zakoni ali i neophodna edukacija stanovništva jer moramo da sačuvamo i unapredimo ono što nam je ostalo u nasledstvu.

Osim turizma i zdravog života slika o šumovitoj Srbiji govorila bi i o našim duhovnim vrednostima, jer sačuvati prirodno i kulturno nasleđe direktno uslovljava povoljniju budućnost jednog naroda.

Izvor:ekospark.com

Šumovitost Srbije istorijske činjenice