Rezultati istraživanja koje je sproveo Ekološki centar „Stanište“ ukazuju na značajne probleme kada je u pitanju ispunjavanje finansijskih i drugih obaveza od strane vlasti i upravljača zaštićenih područja koje su propisane Zakonom o zaštiti životne sredine.

Od 74 opštine i grada koji su proglasili ukupno 200 zaštićenih područja prirode, samo njih 16 ima izveštaje upravljača o tome kako se sprovode programi zaštite prirode u 68 područja. Da li se zaštita prirode može unaprediti, ako nedostaju izveštaji o tome kako se ona sprovodi?

Prema Zakonu, zaštitu prirode proglašavaju republičke, pokrajinske i lokalne vlasti a na osnovu Centralnog registra koji vodi Zavod za zaštitu prirode Srbije, na području centralne Srbije i AP Vojvodine ima 200 kategorisanih zaštićenih područja prirode proglašenih aktom lokalne samouprave, i to 185 područja III kategorije i 15 područja II kategorije, koja se nalaze na teritoriji 74 opštine ili grada. To znači da je od 145 opština/gradova, njih 51% proglasilo u nekom periodu zaštićeno prirodno dobro.

Upravljač zaštićenog područja, prema Zakonu, donosi Plan upravljanja koji sadrži pregled faktora ugrožavanja, ciljeve zaštite, ocenu uslova za ostvarivanje tih ciljeva, prikaz prirodnih vrednosti i resursa, ocenu stanja životne sredine, aktivnosti i mere zaštite, plan finansiranja i druge podatke. Ovaj plan se donosi za period od deset godina i ostvaruje se godišnjim programima upravljanja. Na kraju procesa, upravljač dostavlja Izveštaj o ostvarivanju godišnjeg programa upravljanja nadležnom organu onog nivoa vlasti koji je zaštitu proglasio. Ovi izveštaji predstavljaju važna dokumenta na osnovu kojih bi trebalo da se unapredi zaštita prirodnih dobara.

Takođe, u Registru postoji i značajan broj područja bez kategorije čija je zaštita proglašena pre donošenja sistemskog Zakona o zaštiti životne sredine iz 1991. godine, kao i onih koja su u postupku revizije zaštite, ili skidanja zaštite, usled dugogodišnje nebrige i gubitaka vrednosti.

Samo mali broj opština ima izveštaje za sva područja

Od 74 opštine ili grada koji su proglasili zaštićena područja, svega njih 16 ima izveštaje za sva područja i sve tražene godine (2017-2019), pokazuju istraživanja. Izveštaje još ima 8 opština ili gradova, ali nepotpune (nemaju za sve godine i/ili područja). Od ovog broja, čak 9 opština i gradova je navodi da nemaju zaštićena područja prirode koja su proglašena aktom lokalne samouprave, iako je u Registru zabeleženo da ih imaju. Ostale lokalne samouprave ističu da izveštaji ne postoje ili ih nisu ni dostavili, bez objašnjenja da li ih uopšte poseduju. Neke od njih uopšte nisu ni odgovorile na zahtev za pristup informacijama.

Posmatrajući podatke po zaštićenim područjima, situacija je takođe nepovoljna. Od 200 područja, svega 34% (njih 68) je imalo izveštaje za sve godine, a još njih 14 za bar jednu traženu godinu. Ostali izveštaji nisu dostavljeni ili oni ni ne postoje.

Republika i Pokrajina treba da nadziru i javno objavljuju lokalna dokumenta

Ovakva nezadovoljavajuća situacija u pogledu nedostatka izveštaja i propisanih dokumenata je odraz odnosa organa vlasti kada je u pitanju zaštita prirode i životne sredine. Zakonom bi trebalo propisati obavezu za dostavljanje izveštaja ne samo nivou vlasti koji je proglasio zaštitu, već i republičkim i pokrajinskim organima kao što su Ministarstvo, Sekreterijat, zavodi za zaštitu prirode, kao i obavezu za njihovo javno objavljivanje.

Agroinfo.rs

Zaštita prirode na lokalnom nivou: Kako se sprovodi i može li se unaprediti?